Қаржы мен істің көзін тауып, жеке кәсібін ашып, өз ісін дербес жүргіземін деген азаматтар қашан да қолдауға, көмекке мұқтаж келеді. Себебі заңнамалардағы өзгерістер, нормативтік құжаттардағы толықтырулар секілді үдерістерді әрдайым назарда ұстау қиынға соғатыны белгілі. Шағын және орта бизнес үшін де салықты қайда, қалай төлеймін, субсидия алу үшін қандай құжаттарды толтыру керек, жеңілдетілген несие қандай жағдайда беріледі деген секілді кәсіпкерлікті қолдауға арналған мемлекеттік бағдарламалар туралы мағлұмат алу қашан да маңызды.
Ұлттық кәсіпкерлер палатасы елімізде билік пен бизнестің арасын жалғастырушы дәнекер қызметін ғана емес, кәсіпкерлерге қолдау, кеңес беру ісін де жүзеге асырып отыр. Республика бойынша «Атамекеннің» 16 өңірлік палатасы және 188 аудандық филиалымен алғаш жұмыс бастаған. Қазір мекеменің әріптестері көбейіп келеді..
Ал жергілікті кәсіпкерлерді қолдау өңірлік нарықтың ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі. 2013 жылы 8 қазанда еліміздің 14 облыс орталығында және Астана мен Алматы қалаларында Кәсіпкерлер палатасы құрылған еді. Өңірлік кәсіпкерлер палатасының мақсаты – кәсіпкерлік субъектілерінің құқықтарын қорғап, заңды мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ету, аймақтағы бизнес өкілдерін бір ортаға шоғырланған кәсіпкерлік қауымдастық құруға жұмылдыру болды.
Өңірлік кәсіпкерлік палаталардың міндеті – еліміздің барлық аймағында кәсіпкерлік секторын дамыту, кәсіпкерлік саласына қатысты мемлекеттік саясатты құруда және жүзеге асыруда бизнес өкілдерінің мүдделерін ескеру үшін институционалдық мүмкіндіктер жасау. Аймақтық бизнес өкілдері мен жергілікті әкімшіліктер арасындағы өзара тиімді байланыс тетіктерін жетілдіру. Бизнес бастап, кәсіп жасауда палатаның еңбегі орасан. Ал, бағдарламалардың түсіндірілуі бөлек әңгіме.
Бағдары бар бағдарламалар
Кәсіпкерлікті дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасы кәсіпкерлік белсенділікті арттыруға, кәсіпкерлердің өсуін жеделдетуге, жаңа нишаларды қалыптастыруға, сонымен қоса бәсекелестікті дамытуға бағытталған. Ал, «Бизнестің жол картасы – 2025» бизнесті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы болса, кәсіпкерлерге айқара жол ашады. Осы қос бағдарлама арқылы талай адам табысқа кенеліп, екі қолға бір күрек тапты. Оған қоса қорғалып та қолдау тауып келеді.
Соның бірі Қызылордада «Мен кәсіпкер» жобасы. Биыл Қызылорда облысында «Мен кәсіпкер» жобасы аясында 600-ге жуық азаматқа қызмет көрсетілмек. Жобаны Қызылорда облысының кәсіпкерлер палатасы жүзеге асырады.
«Мен кәсіпкер» – «2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба» аясында жүзеге асырылып жатыр. Бұл жаңа жоба. Бірнеше саланы қамтиды.
Негізгі екі бағыты бар: әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталығы және кәсіпке бағыт.
«Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталығы» бағыты аясында Кәсіпкерлер палатасының кеңесшілері кеңес беріп, олардың қажеттіліктерін анықтайды. Одан кейін сұранысын анықтап, соған сәйкес қыз-келіншектерді оқытады.
— Қыз-келіншектерге кеңес беріп, оқытып алғаннан кейін тәлімгермен қамтамасыз етеміз. Тәлімгер кәсібін жүргізуге, дамытуға үлес қосады. Одан кейін кәсібін бағалатып, түрлі қаржы институттарынан қаржы алуды үйретеміз. Бұл бағыттың нәтижесі жобаға қатысқан қыз-келіншектер өз өнімін шығарып бастауы болмақ,– дейді Кәсіпкерлер палатасының директоры Пірмұхаммед Сыздықов.
«Мен кәсіпкер» жобасының «Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталығы» бағытына тек қана қыз-келіншектер қатыса алады.
Ал, «Кәсіпке бағытқа» ер азаматтар да, әйелдер де қатыса алады. Негізгі талабы – кәсіпкер болуы керек, соның ішінде ауыл шаруашылығы саласында қызмет көрсететін кәсіпкерлерге басымдық беріледі.
— Бұл бағытқа қатысушылар өтінім беріп, оқитын бағыттарын анықтап алады. Ары қарай оқытатын салалық сарапшылар пулын қалыптастырамыз. Олар жобаға қатысушы кәсіпкерлердің біліктілігін арттырып, олардың кәсіптерін алты ай сүйемелдейді, – деді Палата басшысы.
Жастар 2,5 пайызбен
несие ала алады
Қызылорда облысында биыл 250-ден астам жас пен 600-ден астам ауыл азаматы 2,5 пайызбен несие алады деп жоспарланып отыр. Ол үшін өңірге республикалық бюджеттен 4,3 млрд теңге бөлінген.
Қызылорда облысы кәсіпкерлер палатасының директоры Пірмұхаммед Сыздықов мұндай қолдау аймақ тұрғындарының кәсіппен айналысуға қызығушылығын арттырады деп санайды.
— Мемлекет басшысы VIII сайланған Қазақстан Республикасы Парламентінің бірінші сессиясында ел дамуына үлес қосатын кәсіпкерлердің «жаңа толқынын» қалыптастыру қажет екенін айтты. Биылдың өзінде жастар мен ауыл азаматтарына 2,5 пайызбен несие беру үшін облысқа 4,3 млрд. теңге бөлінді. Бұл – үлкен қолдау. Кәсіп бастаймын деген азаматтар үшін жақсы мүмкіндік, – дейді П.Сыздықов.
Кәсіпкерлер палатасының басшысы мемлекеттің қолдауы мұнымен шектелмейтінін айтты.
Пірмұхаммед Сыздықов бүгінгі Парламент сессиясында Президенттің шағын және орта бизнесті қолдауға арналған кешенді шара қабылдау жөніндегі тапсырмасы да бұл бағыттағы жұмыстарды жандандыратынын атап өтті.
— Халық қазір кәсіппен айналысуға жан-жақты қолдау бар екенін жақсы түсінді. Рас, кейде әкімшілік кедергілер кездесіп жатады. Ондай жағдайда кәсіпкерді қорғауға, көмек көрсетуге біз әзірміз, – деді Кәсіпкерлер палатасының басшысы.
Қорғалған құқық
Қызылорда облысының кәсіпкерлер палатасы мен ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыстық департаменті «Бизнеске жол» жобасының аясында жүзге жуық кәсіпкердің құқығын қорғаған.
ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің биыл республика көлемінде бастаған «Бизнеске жол» жобасының мақсаты – «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасымен бірге кәсіпкерлерге құжаттарды ресімдеу кезінде орын алатын әртүрлі әкімшілік кедергілерді еңсеруге көмектесу, мемлекеттік қызметшілер қабылдайтын шешімдердің мерзімдері мен ашықтығын сақтауды қамтамасыз ету.
Кәсіпкерлер палатасы директорының құқықтық мәселелер жөніндегі орынбасары Салават Құлмахан «Бизнеске жол» жобасына бірнеше айдан бір жылға дейін шешілмей жүрген кәсіпкерлердің проблемасын ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыстық департаменті басшыларымен бірге қарап жатқанын жеткізді.
— Облыстағы антикор басшысының қатысуымен Палата алаңында 90-ға жуық кәсіпкер қатысқан 8 шара өтті. Осы шаралардың қорытындысымен біз департаментке кәсіпкерлердің атынан 11 өтініш жібердік. Әзірге төртеуі оң шешілді, қалғаны қаралып жатыр. Нәтижесінде екі айдың өзінде 80-ге жуық кәсіпкердің құқығы қорғалды, – дейді Салават Құлмахан.
Шешілген мәселенің бірі базарда қызмет көрсететін 75 кәсіпкердің мүддесін қозғайды. Базар басшысы сол аумаққа қойылған жол белгісі салдарынан сауда орнында қызмет көрсететін кәсіпкерлерге де, тұтынушыларға да зиян келіп тұрғанын айтып, көмек сұраған. Мәселе «Бизнеске жол» жобасында көтерілгеннен кейін жауапты сала мамандары жол белгісін алып тастаған.
Дәл осылай, жоба аясында теміржол вагондары арқылы тауарын жеткізуге шектеу алған, сондай-ақ сыртқы көрнекі ақпарат құралы үшін уақытша, жалға жер сұраған кәсіпкерлердің мәселесі оң шешілген.
Шешім тапқан шаруа
Биыл ақпанда Қызылорда облысы кәсіпкерлер палатасына «Қазақстандық үздіксіз білім беру қауымдастығы» жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар бірлестігінің аймақтық филиал директоры Наталья Мишуковадан өтініш келіп түскен.
Ол хатта: «Қызылорда қаласында 207 жеке балабақша жұмыс істейді. Басым көпшілігінің жарғысында 5 күндік жұмыс аптасымен балалардың 10,5 сағат болуы көрсетілген. Соған қарамастан Қызылорда қаласының білім бөлімі 5 күндік жұмыс аптасымен мемлекеттік тапсырыс аясында жұмыс істеп жатқан жеке балабақшаларға 9 сағатпен келісімшарт жасады», — деп мәселені шешуге көмек сұраған.
Кәсіпкерлер палатасының заңгерлері мәселені ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыстық департаменті басшысының Палата алаңындағы жеке қабылдауына шығарды.
— Қосымша бұл сұрақты қалалық білім бөлімі мен облыстық білім басқармасына, сондай-ақ Оқу-ағарту министрлігіне жолдап, түсіндірме беруін сұрадық. Себебі кәсіпкерлердің көтеріп отырған мәселесі орынды. Нормативтік-құқықтық актілерде қандай да бір шектеу көрсетілмеген, – дейді Кәсіпкерлер палатасы директорының құқықтық мәселелер жөніндегі орынбасары Салават Құлмахан.
Осыдан кейін облыстық білім басқармасының өкілдері жеке балабақша иелерімен кездесіп, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру бойынша конкурстық комиссияға тиісті құжаттарды (күн тәртібі көрсетілген мекеме жарғысы, ұйым қызметкерлерінің үлгі штатқа сай жасақталғанын және санитарлық талаптарға сай ас мәзірі мен үш мезгіл ыстық тамақпен қамтамасыз ету талабының сақталғаны дәлелдейтін құжаттар) тапсыруды ұсынады.
Наурызда аталған комиссияның отырысы өтіп, өтінім берген 99 балабақшаның құжаттарының талапқа сәйкестігі қаралады. Нәтижесінде комиссия мүшелері 99 балабақшаға 10,5 сағатпен мемлекеттік тапсырыс орналастыру жөнінде қаулы шығарды.
— Кәсіпкерлердің мәселесіне дер кезінде мән беріп, шешуге мұрындық болған Кәсіпкерлер палатасы мен Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыстық департаментіне алғысымыз шексіз,– дейді «Қазақстандық үздіксіз білім беру қауымдастығы» жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар бірлестігінің аймақтық филиал директоры Наталья Мишукова.
Кәсіпкерлерді қолдау мен қорғау тоқтамайды. Тек адал кәсіп бастап, игі істердің ұйытқысы болсаңыз, мемлекет те сізді жерге тастамайды, кәсіпкер.
Айдар САЙЛАУОВ
