Өнер – өлмейтін өміршең әлем. Ал, мәдениет – халықтың ең үлкен қазынасы, ұлттың рухани болмысы, салт-дәстүрлерінің сан ғасырлық жиынтығы. «Мәдениеті өскен ел – өркениетке көшкен ел» дегендей, әр ұлт өзіндік тарихымен, қалыптастырған мәдениеті, өнері, тәрбие жолымен дараланады. Сөйтіп тек өзінің ұлттық ерекшелігі арқылы танылып, әлем алдындағы дәрежесін айқындайды. Сол секілді Қызылорда қаласы – өнер мен мәдениеттің қаймағы сарқылмаған мерейлі мекен. Оған дәлел ретінде Қызылорда қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне Жағыпар Айтбайұлы Тажмахановтың басшы болып келгелі бері атқарған келелі жұмыстарын ауыз толтырып айтуға болады. Иә, көп салада бауын тапса да, байлауын таппаған дүниелер көп. Бірақ, мәдениет бөлімі өзінің шығармашылық шыңынан еш түскен емес.
Бүгінде қала мәдениетін дамыту, оның тәуелсіз еліміздің жаңа буын өкілдерінің сұраныс деңгейіне көтеру, қала көлеміндегі көркемөнерпаздар ұжымдарын насихаттау және қаламыздың мәдени-рухани жаңаруына сүбелі үлес қосу бөлімнің басты мақсаты болып отыр. Сондай-ақ, ұлттық дәстүрді көздің қарашығындай сақтап, оны байыту және қайта жаңғырту, жастарды ұлттық рухта тәрбиелеу, талантты жастардың өнерін қолдай отырып, қала мәдениеті мен өнерін дамыту – бүгінгі күннің негізгі талабы. Жыл басынан бері қарайғы алты айдың ішінде мәдениет саласында 574 мәдени іс-шара өткізіліп, оған 107673 көрермен тартылған екен. Атап айтар болсақ, «Мәдениет үйлері мен клуб кәсіпорындарында үйірме жұмыстарын ұйымдастыру және жандандыру жолдары» атты облыстық семинары, «Балалар жылына» тарту ретінде Сыр елінің бас шаһарында «Көктем нұры» атауымен республикалық оқушылар айтысы, «Атадан балаға мұра» атты балалар мен жасөспірімдер арасында облыстық қолөнершілер байқауы өткен. Асқар Тоқмағамбетовтың шығармашылығын насихаттауға арналған «Жауһар жырдың Асқары» атты көркемсөз шеберлері байқауы, «Ұлттық домбыра» күніне орай «Ұлттың үні – домбыра» атты мәдени көпшілік шара өткізілді. «Ел іші – өнер кеніші» атты қалаға қарасты кент және ауылдық округтер арасындағы дәстүрлі байқау да жоғары деңгейде ұйымдастырылды.
Сонымен қатар мемлекеттік тіл мәселесіне ерекше көңіл бөлініп келеді. Бұл ретте Мемлекет басшысы да мемлекеттік тіл мәселесіне ерекше қарамаса болмайтынын айтып, ауладан бастап, мектеп, оқу орындары, ұйымдар мен мекемелердегі қазақ тілінің жағдайы алаңдататынын айрықша атап өткен еді. Расында, тілдің жайы бәрімізге ортақ. Қасым-Жомарт Кемелұлы атап өткендей, қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келеді. Бірақ мұндай дәрежеге жету үшін жұмыла жұмыс жүргізу керек екенін бөлім басшысы Жағыпар Айтбайұлы алға тартты.
Тарқатып айтар болсақ, бөлімге қарасты 12 мәдениет үйі мен клуб кәсіпорындары жұмыс жасап, халыққа қызмет көрсетіп келеді. Оның ішінде, 9-ы қалаға жақын орналасқан кент және ауылдық округтерде болса, 3-уі қалада орналасқан. Аталған мәдениет үйлерінде қала мен қалаға қарасты ауылдарда барлығы 93 үйірме жұмыс жасап, онда 1079 өнерпаз түрлі бағыттағы өнер түрлерімен кәсіби түрде шұғылдануда. Өткен жылдың есепті кезеңімен үйірмелер саны 2,2 пайызға көбейгенін аңғаруға болады.
Осы жылы қала мәдениетіндегі басты жаңалықтың бірі, екі ауылдық округте жаңа типтік үлгідегі клуб салынуда. Атап айтқанда, Қызылорда қаласына қарасты Талсуат және Қарауылтөбе ауылдық округтерінде «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында типтік үлгідегі 150 орындық клубтардың іргетасы қаланып, бүгінгі таңда құрылысы қарқынды жүргізілуде. Жобаның жалпы құны – 544 млн. 910 мың 895 теңгені құрайды. Бұл ауылдардағы жаңа мәдениет ошақтарын жыл аяғына дейін халық игілігіне пайдалануға беру жоспарланып отыр. Мәдениет үйлерінің қызмет көрсету сапасын жақсарту үшін материалдық-техникалық базасын ұдайы жаңғыртып отыру қажет. Сонымен қатар кадр мәселесіне бей-жай қарамау керек. Өйткені қазіргі уақытта көрермендер мен тыңдармандардың талғамы өте жоғары, сондықтан халыққа сапалы қызмет көрсету басты назарда.
— Талантты, дарынды балалардың шығармашылығы дамып, жетістіктерге жетуі тікелей үйірме жетекшілерінің тынымсыз еңбектеріне байланысты. Бұл ретте біздегі үйірме жетекшілерінің басым көпшілігі жастар және барлығы дерлік талантты өнерпаз, іскер ұйымдастырушы. Негізінде, мәдениетке шын берілген адамдар ғана келеді. Шара кезінде сахнада жарқырап тұрғанымен, сахна сыртындағы мылтықсыз майданды көп адам біле бермейді. Білмеген соң сырт көзге бәрі оңай болып көрінуі мүмкін. Жұмысқа келген жас мамандардың барлығының қала мәдениетіндегі орны ерекше. Саланың ыстық-суығына, қызығы мен шыжығына төзіп, азғантай айлықпен ұлтқа қызмет етіп жүрген қыз-жігіттердің ұжыммен, үйірме мүшелерімен жұмыс жасауына көңілім толады. Бүгінгі жас буынды қала мәдениетінің болашағы деп сеніммен айта аламын,- дейді Жағыпар Тажмаханов.
Бөлім басшысы айтып өткендей, қалаға қарасты мәдениет ошақтарында жалпы 93 үйірме болса, оған 1079 көркемөнерпаз тартылған. Жас балғындардың басым көпшілігі ән және хор, көркемсөз, би, сурет үйірмелеріне қатысуға ынталы екен. Барлық үйірмелердің түрлі деңгейдегі байқауларға қатысу, жетістікке жету тұрғысында өз орындары бар. Соның ішінде А.Тоқмағамбетов атындағы мәдениет үйіндегі «Қауырсын» жас ақындар үйірмесінің, белгілі хореограф Ақмарал Қойшығұлова жетекшілік ететін «Ақмарал» би студиясының, «Арайлы» би тобы, белгілі мәдениет майталманы Бағдагүл Есмұрзаева жетекшілік ететін «Сыр сандуғаштары» вокалды тобының, М.Ералиева атындағы мәдениет үйінде 2006 жылдан бері жұмыс жасап келе жатқан ҚР Мәдениет саласының үздігі төсбелгісінің иегері Ләйла Нәсімханова жетекшілік ететін «Бозторғай» балалар хорының республикалық, халықаралық деңгейдегі жетістіктері жетіп артылады.
Ол аз десеңіз, қалаға қарасты кент және ауылдық округтердегі мәдениет ошақтарының үйірмелері де тұрақты, сапалы жұмыс жасап, талантты балаларды өнерге баулуда. Олардың да ауыз толтырып айтарлық жетістіктері баршылық. «Балалар – мемлекетіміздің жарқын болашағының кепілі» десек, өскелең ұрпақтың бақытты балалық кезеңін сезіндіре отырып, олардың бос уақытын тиімді өткізу мақсатында қаламызда үйірме жұмыстары жолға қойылған. Атап айтар болсақ, үйірме өнерпаздары 25 халықаралық, 48 республикалық, 1 аймақтық, 30 облыстық, 77 қалалық байқау бойынша өз өнерлерін көрсетіп, жеңіс тұғырынан көрінген. «Қауырсын» жас ақындар үйірмесі мүшелерінің өлеңдері топтастырылған «Ақ қанат өлең», «Буыршын белес» сынды жыр жинақтарының оқырманға жол тартқанын, ән өнеріне қанат қаққан «Сыр сандуғаштары» ән үйірмесінің талантты балалары 2021 жыл бедерінде Италия мемлекетінде өткен «Liberta Greativa» халықаралық конкурсынан бірнеше жүлделі орындарды иеленгенін және 2020 жылы жастар арасында ән шығармашылығының дамуын қолдау мақсатында өткен «Қызылорда дауысы» мега жобасында аталған ән үйірмесінің түлегі Аягөз Аралбайқызы бас жүлдені жеңіп алғанын айтуға болады. Алдағы уақытта да дарындылардың шырағын жағатын үйірмелер арқылы жас ұрпақтың рухани дүниесін байыту, олардың шығармашылығын шыңдап, шеберлік деңгейін арттырып, ынтаықыласын молайтуға, өз елін, өз халқын сүюге, қазақтың өнері мен мәдениетін құрметтеуге тәрбиелеу бөлімнің басты назарында бола бермек.
— «Балам деген жұрт болмаса, жұртым дейтін бала қайдан шықсын» деп ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы айтпақшы, қай кезде де мемлекет баланың үздіксіз дамуына инвестиция құюды тоқтатпақ емес. «Балалар жылы» аясында жыл басынан бері жүзден аса шара өткізіліп, 33500 бала қамтылды. Балалар жылының салтанатты ашылуына арналған «Балдәурен шақ – бал ғұмыр» атты мерекелік концерт өтті. «Балаларын бағым деген – Сыр ана» атты театрландырылған қойылыммен басталған мерекелік концертте оқушылар сарайы, М.Қалауов атындағы өнер мектебінің, А.Тоқмағамбетов атындағы мәдениет үйі жанынан құрылған үйірмелердің, сондай-ақ «Самұрық-Kids», «Бегім-ай» өнер орталықтарының талантты балалары өнер көрсетіп, халық ықыласына бөленді. Сондай-ақ, қойылымды қызықтаған балаларға базарлық таратылды. «Балалар жылына» орай А.Тоқмағамбетов атындағы қалалық мәдениет үйі жанынан құрылған «Сиқырлы айна» халықтық балалар қуыршақ театры балалар психодиспансерлік орталығына барып, «Тышқандар тартысы» атты ертегі ұсынды. А.Тоқмағамбетов атындағы мәдениет үйінде «Балалар жылына» арналған «Атадан балаға мұра» атты балалар мен жасөспірімдер арасында облыстық қолөнершілер байқауы өтті. Байқаудың іріктеу сынына 60-тан астам жас қолөнерші қатысып, ақтық кезеңде 21 оқушы өз бақтарын сынады,- деді Ж.Айтбайұлы.
Айта кетейік, байқау барысында облысымызға танымал қолөнер шеберлері жас талап ісмерлерге шеберлік сағатын өткізіп, бай тәжірибелерімен бөлісті. Дәл осы күні А.Тоқмағамбетов атындағы мәдениет үйінде «Балалар жылына» тарту ретінде Сыр елінің бас шаһарында республикалық оқушылар айтысы ұйымдастырылды. «Көктем нұры» атауымен айшықталған жыр додасына еліміздің 5 өңірі мен Қызылорда қаласынан және Сырдария, Шиелі аудандарынан келген 10 жас ақын бақ сынады. Айтысқа сусап келген тұрғындар сөзден қамшы өрген арқалы жас ақындардың өнеріне тәнті болды.
5 сәуірден бастап қала аумағында «Ұрпақ тәрбиесі – ұлт болашағы» атты кешенді мәдени-спорттық шаралар өткізілуде. Балалар жылына орай бұқаралық спортты дамыту және ұлттық спорт түрлерін дәріптеу, қала әкімінің тапсырмасына сәйкес ауқымды жарыстарға шет аумақтардағы балалар мен жасөспірімдерді де қамту мақсатындағы кешенді мәдени-спорттық шараларда қаламызда ашылған түрлі өнер орталықтары мен қалалық мәдениет үйі өнерпаздары да халыққа рухани-мәдени демалыс ұсынуда. Балалар жылындағы ең ауқымды шараның бірі ретінде «Бақ орданың бақытты балалары» атты облыс әкімінің қатысуымен 1 маусым – халықаралық балаларды қорғау күніне орай орталық стадионда өтіп, 6000 адам қамтылған шараны айта аламыз. Алдағы уақытта да атаулы жыл аясында түрлі деңгейдегі шаралар ұйымдастырылады деп жоспарлануда екен. Соның бірі ҚР Мәдениет саласының үздігі төсбелгісінің иегері, М.Ералиева атындағы мәдениет үйінің әдіскері Ләйла Нәсімханованың авторлық жобасы – дәстүрлі қалалық «Бал-бала» балалар шығармашылығы байқауының 15 жылдығы облыстық деңгейде атап өтілетін болады.
Еліміздің бай мəдени мұрасы мен руханиятының дамуына үлес қосып келе жатқан азаматтар мен үлкен ұжымның еңбегі бағаланатын елеулі күн де алыс емес. Ол ел өмірінің ең айшықты сәтіндей ыстық. Себебі қаламға серт еткен ақын-жазушының, өнер мен тарих тағылымымен таныстыратын музей қызметкерінің, білім бұлағымен сусындатқан кітапханашының, мазмұнды қойылыммен көрерменге ізгілік нəрін сыйлайтын театр, кино жəне опера əртісінің, өңірлердегі мəдениет ошақтарында қызмет етіп жүрген өзге де мамандардың еңбегі ұмытылмақ емес. Сол үшінде қала мәдениеті қашанда құрмет биігінде менмұндалап тұра береді.
Айдар САЙЛАУОВ
